Τρείς Μάηδες πριν, έμενα και σπούδαζα στη Γλασκώβη. Μια πόλη που φημίζεται για πολλά και έχει ένα μεγάλο προτέρημα. Είναι το κοντινότερο μεγάλο αστικό κέντρο στην μικρή παραλιακή πόλη του Oban. Το Oban θεωρείται ιδανικός προορισμός τριημέρου, για τους κατοίκους της Γλασκώβης και όχι μόνο. Ίσως το δημοφιλέστερο αξιοθέατό του, είναι το ομώνυμο αποστακτήριο που παράγει ένα από τα αγαπημένα μου single malt whisky, το Oban 14 years old.
Η απόφαση, για μια επίσκεψη στο αποστακτήριο, εύκολη. Eίχε παρθεί πολύ πριν μετακομίσω στη Σκωτία. Ο ξάδερφός μου, λάτρης του Oban και αυτός, είχε κανονίσει να έρθει από Ελλάδα ειδικά για αυτό τον σκοπό. Η αδερφή μου και ο κολλητός μου, λάτρεις του Famous Grouse με κόλα (!), ήρθαν περισσότερο για να δουν την πόλη. Όπως και να΄χει, εκείνο το όμορφο συννεφιασμένο Σάββατο του Μάη μπήκαμε και οι τέσσερις στο πρωινό τρένο για Oban.
Going Oban!
Πριν καν φτάσουμε στον τελικό μας προορισμό, η εκδρομή μας ήδη άξιζε τον κόπο. Το τρένο ξεκινάει παράλληλα με τον ποταμό Clyde και λίγο πριν αυτός εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό, κατευθύνεται βόρεια. Αφού περάσει από τις λίμνες Gare loch και loch Long, ο συρμός εισέρχεται στο εθνικό πάρκο Loch Lomond and the Trossachs, μία τεράστια έκταση 1900 τετραγωνικών χιλιομέτρων, σπάνιας ομορφιάς. Δάση, κοιλάδες, ποταμάκια και λίμνες συνθέτουν το σκηνικό που μοιάζει με πίνακα ζωγραφικής. Και μόνο για την ομορφιά της διαδρομής αξίζει να πάρεις το τρένο, παρά τις τρείς περίπου ώρες που χρειάζεται για να φτάσει στο Oban. Με το αυτοκίνητο η διαδρομή είναι λίγο συντομότερη αλλά λιγότερο γραφική.
Little Bay
Οban στην σκωτική γαελική σημαίνει little bay -μικρός κόλπος- και καταλαβαίνεις γιατί, με το που κατεβαίνεις από το τρένο. Ο κόλπος πάνω από τον οποίο έχει χτιστεί η πόλη έχει μια άγρια ομορφιά και δεν θυμίζει αντίστοιχους κόλπους του ευρωπαϊκού νότου. Η πόλη είναι χτισμένη σε τρία επίπεδα και αμέσως παρατηρείς τον επιβλητικό πύργο McCaig’s στην κορυφή του λόφου, το τρίτο επίπεδο. Οι μόνιμοι κάτοικοι δεν είναι πάνω από 9000 αλλά σε high season μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 25000. Πολλοί είναι απλά περαστικοί, καθώς από εκεί μπορείς να πάρεις το πλοίο για το πανέμορφο Isle of Mull, μέλος του συμπλέγματος των Εβρίδων, που αποτελείται από νησιά όπως τα Skye, Jura και Islay μεταξύ άλλων. Αυτό επιβεβαιώνει το κυριολεκτικό μέρος του τίτλου που έχει δοθεί στην πόλη: «Πύλη προς τα νησιά» (gateway to the isles). Η μεταφορική πλευρά του τίτλου αφορά το ουίσκι της πόλης και αυτό θα το δούμε παρακάτω.
The Heart of the City
Η επιρροή της θάλασσας και η αξία της στη ζωή των κατοίκων είναι παραπάνω από εμφανής καθώς η ιχθυοκαλλιέργεια, η ναυπηγική και το ψάρεμα απασχολούν ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων. Αυτό όμως που από το παρελθόν μέχρι σήμερα έχει την μεγαλύτερη επιρροή είναι το αποστακτήριο της πόλης. Όταν ιδρύθηκε το 1794 ελάχιστα σπίτια υπήρχαν τριγύρω. Η πόλη ουσιαστικά χτίστηκε γύρω από το αποστακτήριο και συνέχισε να αναπτύσσεται πάντοτε με το αποστακτήριο στην «καρδιά» της.
Είχαμε περίπου μία ώρα διαθέσιμη πριν το ραντεβού μας στο αποστακτήριο οπότε αποφασίσαμε να κάνουμε την ανάβαση προς τον πύργο McCaig. Καθώς αφήνεις το χαμηλότερο επίπεδο κτιρίων συναντάς την πραγματική ομορφιά της πόλης. Μικρά επαρχιακά σπιτάκια, όμορφα διακοσμημένα, με πολύχρωμους και μυρωδάτους κήπους, πέτρινα σκαλάκια και μονοπάτια. Στην κορυφή του λόφου, ο πύργος McCaig επιβλέπει την πόλη και τον κόλπο του Oban.
Οι ρωμαϊκές και ελληνικές επιρροές είναι εμφανείς στον πύργο, που χτίστηκε ως κληρονομιά για την οικογένεια του από τον John Stuart McCaig αλλά και με σκοπό να δώσει εργασία στους ντόπιους χτίστες. Η θέα από την κορυφή είναι μαγευτική, έχοντας όλο τον κόλπο στο «πιάτο» σου. Είχε έρθει όμως η ώρα για το «κυρίως πιάτο» της εκδρομής μας, την επίσκεψη μας στο αποστακτήριο.
Το πρώτο που παρατηρείς είναι το πόσο «στριμωγμένο» είναι από τα γύρω κτίρια. Και όντως αυτό είναι από τα πρώτα πράγματα που σου λέει ο ξεναγός του tour. Παρά το γεγονός ότι το αποστακτήριο είναι «ευλογία» για την πόλη και τους κατοίκους της, το γεγονός ότι ουσιαστικά η πόλη χτίστηκε γύρω από αυτό, του στέρησε την δυνατότητα να επεκταθεί και να συμβαδίσει με την αυξημένη ζήτηση που εκτινάχθηκε ακόμα περισσότερο όταν το 1988 η Diageo περιέλαβε το Oban στη λίστα με τα έξι κλασικά malts της Σκωτίας. Η ετήσια παραγωγή του αποστακτηρίου είναι κάτι λιγότερο από εφτακόσιες χιλιάδες λίτρα, όταν πολλά αποστακτήρια έχουν παραγωγή πολλών εκατομμυρίων λίτρων το χρόνο.
Distillery Tour
Εσωτερικά έχει μια βιομηχανική vintage ομορφιά. Τα κινητά όμως πρέπει να είναι κλειστά, για λόγους ασφαλείας, σε όλα τα αποστακτήρια, οπότε δυστυχώς δεν είχα την δυνατότητα να απαθανατίσω το εσωτερικό του. Το mash tun του, όπου η βύνη ξεπλένεται με ζεστό νερό, είναι από χαλκό και ατσάλινο καπάκι και τα washback, όπου προστίθεται η μαγιά για τη ζύμωση, είναι παραδοσιακά από ξύλο και ξύλινα καπάκια. Τόσο το mash tun όσο και τα washback έχουν «παράθυρα» στο καπάκι τους για να παρατηρούν οι επισκέπτες τα στάδια της παραγωγής. Στο χώρο με τα washback τα παράθυρα του κτιρίου ήταν ορθάνοιχτα και ο αλμυρός αέρας από την θάλασσα έμπαινε ανενόχλητος στον χώρο με τον πολτό. Αυτό είναι που λογικά δίνει αυτή την χαρακτηριστική αλμυρή νότα στο τελικό απόσταγμα, χαρακτηριστικό του Oban single malt, αν και οι άνθρωποι του αποστακτηρίου θα σου πουν ότι αυτό ακόμα παραμένει μυστήριο.
Στον χώρο με τους άμβυκες απόσταξης καταλαβαίνεις πόσο πραγματικά συμπαγές είναι το αποστακτήριο. Μόνο δύο stills βρίσκονται εκεί και είναι λογικό να δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με την τεράστια ζήτηση. Εντύπωση προκαλεί το πλάτος τους και το σχετικά μέσο ύψος τους καθώς και μια ιδιαίτερη καμπυλότητα μεταξύ σώματος και λαιμού του άμβυκα. Όλα αυτά παίζουν μεγάλο ρόλο στο τελικό προϊόν της απόσταξης. Συνέχεια στο tour είχε το δωμάτιο όπου τα βαρέλια γεμίζονται με καινούργιο απόσταγμα. Εκεί, ο ξεναγός μας έδωσε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε κατευθείαν μέσα από ένα φρεσκογεμισμένο βαρέλι. Αρκετά νέο απόσταγμα με αλκοόλ γύρω στο 70%, και πραγματικός δυναμίτης στον ουρανίσκο!
Συγκρίνοντάς το με το τελικό προϊόν, που σου δίνεται η ευκαιρία να δοκιμάσεις στο τελευταίο στάδιο της περιήγησης, οι διαφορές είναι τρομερές. Το νέο απόσταγμα ωριμάζει για τουλάχιστον 14 χρόνια σε αμερικάνικα δρύινα βαρέλια πριν εμφιαλωθεί ως Oban 14 year old. Τα βαρέλια «χαϊδεύονται» επί χρόνια από το αλμυρό αεράκι και η θάλασσα αποτυπώνεται βαθιά στον χαρακτήρα του Oban όπως και στα περισσότερα ουίσκι νησιώτικων αποστακτηρίων. Αυτό δίνει πολύπλοκα αρώματα και γεύσεις αλμύρας και ιωδίου. Ελαφρώς τυρφώδες κριθάρι χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη, και έτσι μια διακριτική τύρφη είναι διαρκώς παρούσα στο υπόβαθρο, από τη μύτη μέχρι το τελείωμα, επιβεβαιώνοντας την μεταφορική διάσταση του τίτλου «πύλη προς τα νησιά» που έχει δοθεί στο Oban καθώς το «αλμυρό» και καπνισμένο απόσταγμα είναι βασικό χαρακτηριστικό των σκωτσέζικων νησιών.
Wave Goodbye
Μετά το tour και έχοντας ανοίξει η όρεξη μας, δεν μπορούσαμε παρά να κατευθυνθούμε στο δημοφιλές Oban Seafood Hut γνωστό και ως η «πράσινη καλύβα», όπου σερβίρεται ένα από τα καλύτερα θαλασσινά street food της χώρας. Αξίζει ο κόπος να στηθείς στην ουρά για να γευτείς τα φρέσκα οστρακόδερμα του μαγαζιού. Τέλος, το μόνο που έμενε να κάνουμε ήταν να γευτούμε την υπέροχη ζεστή σοκολάτα που σερβίρεται στο φημισμένο chocolate factory της πόλης και να την απολαύσουμε με θέα το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στον κόλπο της πόλης.
Ο ήλιος είχε δύσει και έδινε το σήμα. Το τρένο για Γλασκώβη αποχωρούσε σύντομα και μαζί του θα αποχωρούσαμε και εμείς. Οι αναμνήσεις πολλές και όμορφες. To σίγουρο είναι ότι, από τότε, κάθε φόρα που γεύομαι Oban, ορκίζομαι ότι μου έρχεται η μυρωδιά της θάλασσας κατευθείαν από το κρύο αεράκι που χτυπάει διαρκώς την ακτή και δεν μπορώ παρά να ζωγραφίσω στο μυαλό μου τον γραφικό κόλπο και την όμορφη μικρή πόλη με τα ωραία σπιτάκια.
Slainte mhath!
Tasting Notes – Oban 14 year old
Μύτη: Αλμύρα και ιώδιο. Θαλασσινό αεράκι, με ελαφρύ καπνό και μοσχολέμονο.
Στόμα: Πολύ ισορροπημένο στον ουρανίσκο. Μέσο σώμα, αρκετά αλμυρό και ξινό αλλά με ίχνη μελιού και τύρφης.
Επίγευση: Αρκετά μακριά. Η αλμύρα δεν εξαφανίζεται σύντομα και η απαλή τύρφη κάνει το τελείωμα ελαφρώς ξηρό.
Άρθρο: Manolis Mathiou από το The Whisky Beat